Woorden geven met behulp van plaatjes
.
In gesprek over SafePath met Pieter Looymans en Irma van Elven, respectievelijk methodiekcoach en GZ-psycholoog bij Rijks Justitiële Jeugdinrichting Den Hey-Acker. In Den Hey-Acker verblijven jongens die om strafrechtelijke redenen zijn opgenomen in de jeugdinrichting.
‘We merkten dat onze doelgroep steeds ouder werd en de problematiek steeds complexer,’ vertelt Irma van Elven. ‘Medewerkers gaven aan dat ze graag meer handvatten wilden voor het begeleiden van de veranderende doelgroep. We zagen dat er in een TBS1-kliniek met SafePath werd gewerkt – met positieve resultaten – en zodoende zijn wij er ook mee aan de slag gegaan.’ Op de vraag wat de ervaringen met deze methodiek zijn, antwoordt Pieter Looymans: ‘Wat mij opvalt is dat medewerkers meer begrip hebben voor het gedrag van de jongens en het ook beter kunnen verdragen. Door het gebruik van de iModes <afbeeldingen van de modi> beseffen medewerkers dat bijvoorbeeld manipulatief gedrag wordt veroorzaakt door onderliggende pijn. Opmerkingen van jongens nemen ze dan minder persoonlijk.’ ‘Wat zowel medewerkers als de jongeren aanspreekt, is dat je het over kanten van iemand hebt,’ vult Irma aan. Dat vraagt vaak wel om wat uitleg. ‘Ik heb toch geen 25 persoonlijkheden?’ vroeg een jongen laatst toen ik hem de kaartenset liet zien.’
Irma: ‘Het besef dat ze ook positieve, gezonde kanten hebben, is ontzettend belangrijk voor deze doelgroep. De jongens zijn zo vaak afgewezen in hun leven.’ Ze is blij met de kaarten die onlangs door Dr. David Bernstein zijn ontwikkeld: de kwaliteiten van de Gezonde Volwassene; die kant van ons die gezond, aangepast volwassen gedrag steunt. ‘Er lagen toch vaak veel kaarten op tafel die door jongens als negatief werden beschouwd. ‘Ik heb wel erg veel negatieve kanten’ hoorde ik dan. Nu is er meer balans. Op z’n minst visueel dan.’
Volgens Pieter stellen de iModes de jongeren in staat om woorden te geven aan gedrag en gevoelens waarover voorheen nauwelijks gesproken werd. ‘Jongeren praten makkelijker. Door de afbeeldingen en de woorden op de kaarten gaan ze zaken herkennen.’ Dat geldt ook voor de medewerkers. Irma: ‘Medewerkers reageren heus niet altijd vanuit hun Gezonde Volwassene <de gezonde kant van de persoon> op het gedrag van jongeren. Ze leren zichzelf beter kennen door het gebruik van de iModes. En dat is ontzettend belangrijk, want als zorgverlener ben jij het instrument.’
SafePath creëert een gemeenschappelijke taal, aldus de methodiekcoach. Pieter: ‘Bijna iedereen kan ‘m spreken. Ook veel van onze jongeren met een licht verstandelijke beperking.’ Medewerkers vinden de methodiek behalve helpend en waardevol ook een uitdaging. ‘Zeker limited reparenting,’ zegt Pieter, die doelt op de hechtingsrelatie die de medewerker aangaat met een cliënt om zodoende te bieden wat hij/of zij in het verleden heeft gemist als basisbehoefte . ‘In de wereld van justitie is dat relatief nieuw. Begrenzen kunnen de medewerkers over het algemeen wel, maar door SafePath worden ze meer bewust gemaakt van het toepassen van interventies die aansluiten bij de modi waarin de jongere verkeert, zoals ruimte bieden om boosheid te uiten, valideren en het bieden van een luisterend oor. SafePath gaat over het vervullen van alle basisbehoeften.
1Tbs staat voor terbeschikkingstelling. Het is primair een beveiligingsmaatregel die de rechter kan opleggen om de samenleving te beschermen als iemand een misdrijf heeft gepleegd terwijl hij leed aan een ‘gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens’ en er vrees is voor herhaling’ (www.om.nl).